CNC router ve benzeri talaşlı imalat makinelerinde vida milleri ve lineer kızaklar, makinenin hassasiyetini ve uzun ömürlü çalışmasını doğrudan etkileyen en kritik mekanik bileşenlerdir. Bu parçaların düzenli temizlenmemesi ve doğru şekilde yağlanmaması; hassasiyet kaybı, ses artışı, titreşim ve zamanla ciddi mekanik arızalara yol açabilir.
Bu yazıda, CNC makinelerinde vida milleri ve lineer kızakların doğru temizlik ve bakım sürecini, pratik ve uygulanabilir adımlarla ele alıyoruz.
CNC Makineleri Talaşlı İmalat Makinesidir: İlk Adım Talaşı Uzaklaştırmak
CNC makineleri çalışmaları sırasında ahşap, plastik, alüminyum ve benzeri malzemelerden yoğun talaş üretir. Bu talaşlar zamanla vida milleri ve kızakların üzerine yapışarak yağla karışır ve aşındırıcı bir tabaka oluşturur.
Bu nedenle bakımın ilk ve en önemli adımı, makine üzerindeki tüm talaşın uzaklaştırılmasıdır.
Yapılması gereken:
- Makine kapalıyken,
- Vida milleri, lineer kızaklar ve arabalar,
- Basınçlı hava yardımıyla detaylı şekilde temizlenmelidir.
Not: Hava tabancası doğrudan çok yakından tutulmamalı, talaşın kızak içine itilmemesine dikkat edilmelidir.
Tortulaşmış Yağ ve Kir Nasıl Temizlenir?
Zamanla kızaklar üzerinde:
- Eski yağ kalıntıları,
- Talaşla karışmış yapışkan tortular,
- Toz ve nem kaynaklı kir tabakaları oluşur.
Bu tabakalar yalnızca hava ile temizlenemez. Bu aşamada yağ çözücü bir kimyasal kullanılmalıdır.
Önerilen yöntem:
- Balata spreyi veya benzeri yağ çözücü sprey,
- Temiz bir bez yardımıyla,
- Vida mili ve lineer kızak yüzeylerine uygulanır.
Bu işlem sırasında:
- Sert fırça veya zımpara kesinlikle kullanılmamalıdır,
- Kızak yüzeyine zarar verecek metal uçlu ekipmanlardan kaçınılmalıdır.
Amaç; yüzeyi aşındırmak değil, eski yağ ve kir tabakasını yıkayarak uzaklaştırmaktır.
Temizlik Sonrası: Doğru Yağlama Hayati Öneme Sahiptir
Temizlik tamamlandıktan sonra vida milleri ve lineer kızaklar kesinlikle kuru bırakılmamalıdır. Yağsız çalışan kızaklar kısa sürede aşınır ve geri dönüşü olmayan hasarlar oluşur.
Bu noktada önerilen yağ:
ISO VG 68 (No:68) kızak yağı
Yağlama işlemi:
- İnce ve eşit bir tabaka halinde uygulanmalıdır,
- Fazla yağ sürmek avantaj değil, dezavantajdır,
- Yağ uygulandıktan sonra eksenler birkaç kez ileri–geri hareket ettirilerek yağın dağılımı sağlanmalıdır.
Düzenli Bakımın CNC Performansına Katkısı
Doğru yapılan temizlik ve bakım sayesinde:
- Kesim hassasiyeti korunur,
- Motor ve mekanik sistem yükü azalır,
- Ses ve titreşim düşer,
- Vida mili ve kızak ömrü ciddi şekilde uzar,
- Plansız duruşların önüne geçilir.
Özellikle yoğun çalışan CNC makinelerinde bu bakım işlemi belirli periyotlarla (haftalık veya aylık kullanım yoğunluğuna göre) mutlaka yapılmalıdır.
Sonuç
CNC makinelerinde yüksek performans ve uzun ömür; yalnızca kaliteli bileşenlerle değil, doğru bakım alışkanlıklarıyla mümkündür. Basınçlı hava ile talaşın uzaklaştırılması, uygun kimyasal ile temizlik ve No:68 kızak yağı ile doğru yağlama; vida milleri ve lineer kızaklar için vazgeçilmez bir bakım rutini olmalıdır.
Unutulmamalıdır ki, bakımı yapılan makine her zaman daha hassas, daha sessiz ve daha verimli çalışır.